Ο πρόλογος των Εκδόσεων των Συναδέλφων στο βιβλίο Αυτοδιαχείριση: Μια ιδέα πάντα επίκαιρη.
***
Ο ανά χείρας τόμος, προϊόν συλλογικής προσπάθειας, θέλει, μέσα από μια αναδρομή στα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, να τα αποτιμήσει, να αναδείξει τις επιτυχίες, τα λάθη και τα όριά τους, καθώς και τις παρακαταθήκες που άφησαν.
Η ιστορική και διεθνής εμπειρία είναι πολύτιμη για τις προσπάθειες αυτοδιαχείρισης του σήμερα, καθώς βιώνουμε μια βαθιά, δομική κρίση του καπιταλισμού – φαινόμενο παγκόσμιο και όχι μονάχα ελληνικό.
Η αυτοδιαχείριση μπορεί να λύσει βασικά βιοτικά προβλήματα των εργαζομένων, που σήμερα πετιούνται εκτός της κλασικής καπιταλιστικής αγοράς εργασίας, με ελάχιστες πιθανότητες να επανενταχτούν σε αυτήν. Διαχειριζόμενοι οι ίδιοι το προϊόν της εργασίας τους, μπορούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και μάλιστα με πιο αξιοπρεπή τρόπο απ’ ό,τι κάτω από ένα αφεντικό.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα: η αυτοδιαχείριση αποτελεί μια προεικόνιση της κοινωνίας που ονειρευόμαστε. Μιας κοινωνίας όπου οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θα αποφασίζουν τι θα παράγουν, πώς θα το παράγουν, πώς θα το διακινούν. Και ακόμη παραπέρα: αυτό θα γίνεται σε συνεχή διάλογο με την υπόλοιπη κοινωνία, ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες της χωρίς να δημιουργούνται νέες επίπλαστες, και με έλεγχο από αυτήν, ώστε η παραγωγή να μην έρχεται σε αντίθεση με τους όρους ζωής των ανθρώπων και της φύσης.
Η κουλτούρα της συλλογικής προσπάθειας και η αποδέσμευση από τον μύθο ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη αφεντικού, δημιουργούν την απαραίτητη παρακαταθήκη για την «επόμενη μέρα», όταν ολόκληρη η κοινωνία θα κληθεί να διαχειριστεί συλλογικά κάθε πλευρά της ζωής της. Κι ακόμη: οι αυτοδιαχειριζόμενες επιχειρήσεις, τα εγχειρήματα αυτοοργάνωσης κάθε μορφής, θα αποτελέσουν την «υλική βάση» που θα επιτρέψει την ικανοποίηση των πιο βασικών αναγκών των ανθρώπων κατά την πρώτη –κρίσιμη– περίοδο της «επόμενης μέρας».
Προς το παρόν, το στοίχημα που έχουν να κερδίσουν τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης είναι διπλό: πρώτα πρέπει να καταφέρουν να εξασφαλίσουν στα μέλη τους ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης –κάτι που θα λειτουργήσει παραδειγματικά για τους υπόλοιπους εργαζόμενους– και ταυτόχρονα να διασφαλίσουν τη μη ενσωμάτωσή τους στον καπιταλισμό – ένα σύστημα που έχει αποδείξει πολλάκις ότι μπορεί να αφομοιώνει και να ενσωματώνει ριζοσπαστικά κινήματα και ιδέες. Και εδώ είναι κρίσιμο το ζήτημα της δικτύωσης των εγχειρημάτων, αλλά και της άμεσης σύνδεσής τους με το εργατικό αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό κίνημα, ώστε να μην είναι απλώς εναλλακτικές προσπάθειες βιοπορισμού, αλλά εγχειρήματα ρήξης, ανταγωνιστικά προς τον καπιταλισμό.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια αρχίζουμε να επανεφευρίσκουμε πράγματα που, ενώ υπήρχαν στο παρελθόν, είχαν ξεχαστεί για δεκαετίες ή είχαν απαξιωθεί στη συλλογική συνείδηση λόγω του ευτελισμού τους από το κράτος, τα κόμματα και τους εργατοπατέρες: τον συνεταιρισμό, τη συνεργατικότητα, την αλληλεγγύη. Έννοιες και αξίες που σήμερα γίνεται προσπάθεια να επαναθεμελιωθούν, μακριά από αναθέσεις, ιεραρχίες και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
Ας τολμήσουμε!